พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค [1. มหาวรรค] 4. อินทริยกถา 2. ทุติยสุตตันตนิทเทส
ก. อัสสาทนิทเทส
แสดงคุณ (แห่งอินทรีย์ 5)
[189] อินทรีย์ 5 มีคุณ ด้วยอาการ 25 อย่าง อะไรบ้าง บุคคลรู้ชัดคุณ
แห่งอินทรีย์ 5 ด้วยอาการ 25 อย่าง อะไรบ้าง คือ
1. ความไม่ปรากฏแห่งความไม่มีศรัทธา เป็นคุณแห่งสัทธินทรีย์
2. ความไม่ปรากฏแห่งความเร่าร้อน เพราะความไม่มีศรัทธา เป็นคุณ
แห่งสัทธินทรีย์
3. ความแกล้วกล้าแห่งความประพฤติด้วยความน้อมใจเชื่อ เป็นคุณแห่ง
สัทธินทรีย์
4. ความสงบ1และการบรรลุสุขวิหารธรรม2 เป็นคุณแห่งสัทธินทรีย์
5. สุขโสมนัสที่อาศัยสัทธินทรีย์เกิดขึ้น เป็นคุณแห่งสัทธินทรีย์
6. ความไม่ปรากฏแห่งความเกียจคร้าน เป็นคุณแห่งวิริยินทรีย์
7. ความไม่ปรากฏแห่งความเร่าร้อน เพราะความไม่เกียจคร้าน เป็น
คุณแห่งวิริยินทรีย์
8. ความแกล้วกล้าแห่งความประพฤติด้วยการประคองไว้ เป็นคุณแห่ง
วิริยินทรีย์
9. ความสงบและการบรรลุสุขวิหารธรรม เป็นคุณแห่งวิริยินทรีย์
10. สุขโสมนัสที่อาศัยวิริยินทรีย์เกิดขึ้น เป็นคุณแห่งวิริยินทรีย์
11. ความไม่ปรากฏแห่งความประมาท เป็นคุณแห่งสตินทรีย์
12. ความไม่ปรากฏแห่งความเร่าร้อนเพราะเหตุแห่งความประมาท เป็น
คุณแห่งสตินทรีย์
13. ความแกล้วกล้าแห่งความประพฤติด้วยความตั้งมั่น เป็นคุณแห่ง
สตินทรีย์
14. ความสงบและการบรรลุสุขวิหารธรรม เป็นคุณแห่งสตินทรีย์
เชิงอรรถ :
1 ความสงบ หมายถึงสมถะ (ขุ.ป.อ. 2/189/157)
2 สุขวิหารธรรม หมายถึงวิปัสสนา (ขุ.ป.อ. 2/189/157)
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค [1. มหาวรรค] 4. อินทริยกถา 2. ทุติยสุตตันตนิทเทส
15. สุขโสมนัสที่อาศัยสตินทรีย์เกิดขึ้น เป็นคุณแห่งสตินทรีย์
16. ความไม่ปรากฏแห่งอุทธัจจะ เป็นคุณแห่งสมาธินทรีย์
17. ความไม่ปรากฏแห่งความเร่าร้อนเพราะอุทธัจจะ เป็นคุณแห่งสมาธินทรีย์
18. ความแกล้วกล้าแห่งความประพฤติด้วยความไม่ฟุ้งซ่าน เป็นคุณแห่ง
สมาธินทรีย์
19. ความสงบและการบรรลุสุขวิหารธรรม เป็นคุณแห่งสมาธินทรีย์
20. สุขโสมนัสที่อาศัยสมาธินทรีย์เกิดขึ้น เป็นคุณแห่งสมาธินทรีย์
21. ความไม่ปรากฏแห่งอวิชชา เป็นคุณแห่งปัญญินทรีย์
22. ความไม่ปรากฏแห่งความเร่าร้อนเพราะอวิชชา เป็นคุณแห่งปัญญินทรีย์
23. ความแกล้วกล้าแห่งความประพฤติด้วยความเห็น เป็นคุณแห่งปัญญินทรีย์
24. ความสงบและการบรรลุสุขวิหารธรรม เป็นคุณแห่งปัญญินทรีย์
25. สุขโสมนัสที่อาศัยปัญญินทรีย์เกิดขึ้น เป็นคุณแห่งปัญญินทรีย์
อินทรีย์ 5 มีคุณด้วยอาการ 25 อย่างนี้ บุคคลรู้ชัดคุณแห่งอินทรีย์ 5
ด้วยอาการ 25 อย่างนี้
ข. อาทีนวนิทเทส
แสดงโทษ (แห่งอินทรีย์ 5)
[190] อินทรีย์ 5 มีโทษ เพราะอาการ 25 อย่าง เป็นอย่างไร บุคคล
รู้ชัดโทษแห่งอินทรีย์ 5 เพราะอาการ 25 อย่าง เป็นอย่างไร คือ
1. ความปรากฏแห่งความไม่มีศรัทธา เป็นโทษแห่งสัทธินทรีย์
2. ความปรากฏแห่งความเร่าร้อนเพราะความไม่มีศรัทธา เป็นโทษ
แห่งสัทธินทรีย์
3. สัทธินทรีย์มีโทษ เพราะมีสภาวะไม่เที่ยง
4. สัทธินทรีย์มีโทษ เพราะมีสภาวะเป็นทุกข์
5. สัทธินทรีย์มีโทษ เพราะมีสภาวะเป็นอนัตตา
6. ความปรากฏแห่งความเกียจคร้าน เป็นโทษแห่งวิริยินทรีย์
7. ความปรากฏแห่งความเร่าร้อนเพราะความเกียจคร้าน เป็นโทษ
แห่งวิริยินทรีย์
